Binnenisolatie met kalk-hennep (hennepbeton) vragen

[boriss]

Beste duurzame bouwers,

Ik ben in midden Frankrijk bezig een oude schuur om te bouwen tot woonhuis. Nu wil ik de bestaande muren (50 cm graniet natuursteen) binnen langs isoleren met kalk-hennep en uiteindelijk afwerken met leem. Het kan hier, in extreme gevallen, in de winter -20 worden. Mij vragen gaan nu over de beste opbouw van de lagen.

Uit dit draadje (http://www.ecologieforum.eu/viewtopic.p ... 0&start=30) heb ik o.a. op kunnen maken dat de ideale dikte van het kalk-hennep zo'n 7cm is en dat deze in principe gelijk met leem gestuukt kan worden. Echter om wat meer isolatiewaarde te krijgen zit ik te denken om er nog een laag houtvezel platen tegenaan te doen. Verder wil ik niet dat de houten rachels (chevrons) direct tegen de buitenmuur aan staan maar dat daartussen ook nog zo'n 2cm van de kalk-hennep komt. De opbouw wordt dan als volgt:

- Buitenmuur (50cm graniet)
- Stuclaag
- Kalk-hennep (2cm + dikte van de rachels = ong. 10cm)
- Houtvezelplaat
- Leem

Mijn vragen zijn de volgende:
1. De stuclaag, heb ik gelezen in een productfolder, is nodig om zeker te zijn dat de grote voegen van het steen dicht zijn.
Waar moet deze laag uit bestaan?

2. De kalk-hennep, wil ik zo isolerend mogelijke verhouding hebben. Dus zo min mogelijk kalk ten opzichte van de hennep.
Welke verhouding is hier aan te bevelen?

3. De rachels in de kalk-hennep zullen zo'n vier meter lang zijn. Het lijkt mij dat deze niet alleen boven en onder bevestigd kunnen worden maar dat ze ook tussenin met b.v. stelbouten de muur in gaan.
Worden deze stelbouten dan geen koude brug? En is dat erg op zo'n klein oppervlakte?

4. De houtvezelplaat, is dat nodig / aan te reden?

5. Zo ja. Ik zie door de verschillende platen het bos niet meer. Hier in de buurt kan je Steico krijgen, welke dikte / type is zinvol? Ook heb ik op de site van Pavatex gekeken, maar er zijn zoveel typen, dat ik niet weet wat ik moet kiezen.

6. Tot slot, mis ik iets in deze opbouw hoor ik het ook graag.

Mocht je een idee hebben voor één of meerdere van mijn vragen, graag! Ook als mijn opbouw beter kan hoor ik het graag. Indien gewenst kan ik foto's plaatsen van de muur e.d.
Bvd,

Boris

[ritsaert snijder]

Boriss,
welkom op dit forum!

Volgens mij gaat het in de link er om dat je het condenspunt kunt berekenen (complex bij dit soort gebouwen) en dat het verstandig is om vervolgens een ruime marge aan te houden.

Met een 50 cm dikke muur is het raadzaam om over tempurierung te denken. Uitgangspunt is om de bestaande dikke muur droog te houden waardoor de isolerende waarde sterk toeneemt ten opzichte van een vochtige muur.

Link over tempurierung; http://www.ecologieforum.eu/viewtopic.php?f=3&t=2825

Over kalk hennep; http://www.ecologieforum.eu/viewtopic.p ... 607#p42333.

Wolf Jordan smeert de kalk hennep direct over allerlei ondergronden. Waarom zou je met de kalk hennep niet de voegen aansmeren? Ik zou een proef doen met een ruwe laag kalk hennep, afgewerkt met leem of met een kalkpleister.

Maar een paar foto's helpen altijd.

[boriss]

Beste Ritsaert,

Bedankt, ik ga vanavond mij even inlezen in "tempurierung" geen idee wat het is
Wat betreft de eerste laag, in het door jouw genoemde draadje staat ook dat er eerst een hechtlaag wordt aangebracht van een

mengsel kalk-water (tot melkachtige consistentie)

Echter ik denk dat dat misschien meer is als je de kalk-hennep gaat 'stucen', wij willen steeds een tijdelijke planken laag aanbrengen en het daarachter gieten zoals hier in Amerika of hier in Engeland.
Bij deze ook een paar foto's.
De buitenmuur:

Buitenmuur

Binnenmuur van de woonlagen in volle hoogte

Binnenmuur volle hoogte woonlagen

Een vlak van de binnenmuur

Een vlak van de binnenmuur

Een detail van de binnenmuur

Binnenmuur detail foto

Los van de "tempurierung" en eventuele kalklaag, ben ik ook erg benieuwd wat de mening is / tips zijn over de opbouw van de lagen.
Bvd,

Boris

[deleted]

Boriss,

Welkom op het forum.

Mag ik je eerst wat vragen stellen ?

Hoe ga je het huis bewonen: permanent of niet ? En met hoeveel personen ?
Wordt er een verdiep gecreëerd onder het dak ?
Wordt het dak nog vernieuwd of geïsoleerd ?

Wat is het zomerklimaat ?
Hoe lang duren koude periodes over het algemeen ?

G

[boriss]

Hi Gandalf,

Bij deze de antwoorden.
Het huis zal permanent bewoond worden met 5 personen. Er komt inderdaad nog een verdieping onder het dak en uiteraard wordt het dak geïsoleerd maar niet vernieuwd, in de zin dat de pannen erop blijven. Het dat is nu wind en waterdicht, het hout is goed en alles ligt recht. Hoe ik precies ga isoleren weet ik nog niet (waarschijnlijk eerst plaatwerk met daarachter een combinatie van folie hennepdekens en afbetimmering. Maar voor mij is het eerst nu zaak de muurislolatie helder te krijgen, hierna ga ik kijken hoe ik de dakisolatie hier op aan ga laten sluiten.
Wel is duidelijk dat de kalk hennep onderbroken door zal lopen tot het dak.

Qua klimaat vindt ik allemaal moeilijk te zeggen, te meer we hier voorheen altijd tijdelijk waren.
Het zomerklimaat is warmer dan de benelux, de afgelopen zomers werd het in augustus rond de 25 - 30 graden met uitschieters naar boven.
Koude periodes durf ik niet met zekerheid te zeggen, als je stookseizoen bedoeld, redelijk lang (we zitten ong. op 450m hoog). van half okt. tot half april ofzo. Maar de afgelopen week is de houtkachel in het huis waar we nu zitten overdag niet aan geweest het is nu warmer dan normaal tussen de 12 en 15 graden. Twee jaar geleden was het eind jan. -20 's nachts.

Boris

[ritsaert snijder]

Boriss,
erg mooi!

[deleted]

Boriss,

Kalk-hennep wordt gemaakt met 1 volumedeel hydraatkalk voor 3 volumedelen hennepscheven.
In Frankrijk circuleren ook recepten met licht hydraulische kalk, maar dat heeft te maken met de kalk die in Frankrijk beschikbaar is. (of het makkelijkst te verkrijgen).
Andere vormen van dampopen (binnen)isoleren zijn inderdaad houtwolplaten, maar ook mengelingen van lichtleem (leem+hout of leem+stro of leem +... )

Je zou voor de hechting de muur eerst kunnen inpappen met hydraatkalk-met-water. Een "pleisterlaag" is niet nodig. Waar had je dat gelezen ? Wellicht bedoelde men dat de muur winddicht moet zijn. Maar dat lijkt me met een muur van 50 dik zo ook al geen probleem.

MAAR,
Ik zou , gezien de omvang van het project, nog niet direct aan dampopen muurisolatie denken.
Dampopen binnen/muur-isolatie heeft 'slechts' een zeer beperkte verbetering op de warmteverliezen. Kort gezegd: een beetje isolatie geeft een kleine verbetering, dikker isoleren maakt de muur en de isolatie echter natter, waardoor je tijdens de koude periode wel 'dikte' wint, maar gelijktijdig isolatiewaarde verliest over heel die dikte (isolatie+muur verkrijgen een hogere lambdawaarde). (en dus veel geïnvesteerd, maar niks gewonnen; R=dikte/lambdawaarde)
Daar tegenover staat dan toch een vrij stevige investeringskost.

Ook als ik het algemeen klimaat beschouw in "La Creuse", zit je toch ook met een vrij lange en warme zomerperiode.
De binnenisolatie zal vooral in die periode optimaal (want goed droog) presteren. Juist als je het niet nodig hebt, want in de zomer is het juist een luxe om al die stenen massa te hebben om het huis koel te houden.(massa middelt de dag- en nachttemperatuur) Maar die koelte sluit je binnenisolatie dan buiten ...

Gezien de grote open ruimte waar je mee start zou ik de oplossing zoeken in een optimale indeling.

De ruimte tussen de stenen muren is moeilijk te isoleren, zelfs met hoge risico's en sowieso grote kosten. Deze ruimte is wel relatief makkelijk koel te houden.
De ruimte onder het dak daarentegen is vrij goed zwaar te isoleren, maar wellicht wel moeilijker koel te houden in de zomer.
En wat plannen de meeste mensen dan ? Juist: Onder willen ze een warme leefruimte en boven koele slaapkamers ....

Misschien is het een idee om dat om te draaien ?
Onder de slaapkamers en een grote leefkeuken voor de lente-zomer-herfst.(toch snel 9à10 maanden per jaar perfect bruikbaar in dat klimaat en in de winter nog steeds een droge, koele werkruimte) Aan lage kosten en inspanningen koel te houden. Muren kunnen hun oude 'looks' behouden.
Boven een grote living, die vooral in de winter de leefruimte bij uitstek vormt. Klein minikeukentje in een hoek. Een dikke vloerisolatie, dikke dakisolatie, enkel ramen op het Zuiden en de gevelpunten voorzien van Isolatie en beplanking langs de buitenzijde. Dat wordt natuurlijk warm in de zomer, maar dan zet je de dakramen volledig open en blijft zelf lekker in de koelte beneden.

(Zo zou ik het aanpakken)

Als ik het goed heb kan het bij jou weliswaar erg koud worden, maar is die koude periode relatief kort.



G

[boriss]

Beste Gandalf,

Bedankt voor jij meedenken en goede onderbouwing. Het verplaatsten van de slaapkamers en living is echter in dit stadium geen optie meer. De tekeningen zijn al goedgekeurd voor de bouwvergunning. Beneden zijn grote ramen en openslaande deuren naar een balkon vanuit 1 grote living / woonkeuken, dit laat zich niet vertalen naar slaapkamers. Verder zijn er allerlei kleinere details zoals verbindingen naar de septic tank e.d. die zich nu niet meer laten verplaatsen.

Gegeven het feit dat deze indeling vast staat, wat voor isolatie is er dan aan te bevelen? Ik wil de afwerking voor de "look" en het gevoeld sowieso in leem hebben. Maar wat er tussen de leem en de muur zit maakt mij in principe niet heel veel uit, buiten dat het ecologisch is.
Graag hoor ik eventuele suggesties.

Boris

[Dutch John]

Over een half jaar kan ik je wat meer vertellen over het isoleren met lichtleem. De bedoeling is om een steensdikke bakstenen muur te isoleren met 10 cm lichtleem. De verbinding van de isolatie aan de muur zal waarschijnlijk geschieden met panlatten aan de muur en in de stro/leem. De muur zal afgewerkt worden met een vezelrijke leemstuc (eigenlijk een mengsel van klei en vezel, zonder zand). De laatste draagt enerzijds bij aan de isolatie, maar zorgt tevens voor een relatief hoge wandtemperatuur, hetgeen comfortabel aanvoelt.

Waarom lichtleem en geen kalk/hennep? Dat is persoonlijk. Stro en klei zijn hier eenvoudiger en goedkoper te verkrijgen. Klei is bovendien plezieriger om mee te werken. Qua isolatiewaarde zullen er weinig verschillen zijn.

Groet,
DJ

[deleted]

Beste Gandalf,

Bedankt voor jij meedenken en goede onderbouwing. Het verplaatsten van de slaapkamers en living is echter in dit stadium geen optie meer. De tekeningen zijn al goedgekeurd voor de bouwvergunning. Beneden zijn grote ramen en openslaande deuren naar een balkon vanuit 1 grote living / woonkeuken, dit laat zich niet vertalen naar slaapkamers. Verder zijn er allerlei kleinere details zoals verbindingen naar de septic tank e.d. die zich nu niet meer laten verplaatsen.

Gegeven het feit dat deze indeling vast staat, wat voor isolatie is er dan aan te bevelen? Ik wil de afwerking voor de "look" en het gevoeld sowieso in leem hebben. Maar wat er tussen de leem en de muur zit maakt mij in principe niet heel veel uit, buiten dat het ecologisch is.
Graag hoor ik eventuele suggesties.

Boris

Boris,

Een oud pand met dikke natuurstenen muren is heel moeilijk te isoleren. Eigenlijk is het niet goed om vast te stellen dat de bouwplannen al klaar zijn zonder dat hier over nagedacht is. Dat zegt misschien ook veel over de kwaliteit van de architect ?

Isolatie langs binnen is altijd problematisch.
Met volle natuurstenen muren is het nog kritischer, want deze muren kunnen erg koud worden, laten amper water door, zijn ook vrij snel verzadigd.
Tweede probleem is dat je 'koelseizoen' langer is dan je 'stookseizoen' en dat bij binnenisolatie in jouw klimaat de winst in het ene seizoen gepaard gaat met verlies in het andere seizoen.
Echt isoleren kan eigenlijk alleen aan de koude zijde. Dus langs de buitenzijde, of indien er tijdens de planfase rekening is mee gehouden: aan de koude zijden van warme compartimenten.

Het enige wat je nog kan doen is een dikke laag creëren om het vocht een beetje te bufferen en de 'gevoelswarmte' van het binnenoppervlak proberen te verhogen door 'warmer aanvoelende' materialen te gebruiken.
Maar echt 'goed isolerend' wordt het daarmee niet. En de stookkosten zullen hoog blijven.
Door een dikke laag te creëren die de 'gevoelswarmte' en de 'RV' verbetert ga je eerder een beetje winst boeken omdat je hetzelfde comfort ervaart met een graadje (of heel misschien twee) minder. Maar meer ook niet. (een graad minder betekent wel gemiddeld een besparing van 7% op de verliezen)

De mensen van Tiez-Briez zeggen het goed: http://www.tiez-breiz.org/isolation.php
"Quelque soit le type de bâtiment, même en construction neuve, l'isolation par l'intérieur est une aberration technique et économique dont la France s'est fait une spécialité en Europe. Dans le bâti ancien, l'isolation par l'intérieur est une plus grave erreur encore : d'une part, elle supprime l'inertie due à la masse des murs à l'origine du confort d'été et d'autre part, elle cause de graves désordres hygrométriques."
maw "Welk type gebouw ook, zelfs nieuwe gebouwen, isolatie langs de binnenzijde is een technische en economische dwaling waarvan Frankrijk een secialist binnen Europa aan het worden is. In oud gebouw is de isolatie aan de binnenzijde echter nog een grotere fout: aan de ene kant sluit ze de inertie uit, de massa die juist voor het goede zomercomfort zorgt en aan de andere kant zorgt ze voor zware verstoringen van de vochthuishouding in de muur.

Deze link vind ik ook erg interessant voor een beginnend verbouwer in jouw streek : http://www.payssudcreusois.fr/wp-conten ... T-2011.pdf

En voor de wintermaanden is het misschien goed om eens te kijken wat de ontwikkelingen zijn in bijvoorbeeld nat en koud Schotland.
Ook daar hebben ze traditioneel veel historische panden gebouwd met zware , dikke natuurstenen muren.
Ook daar hebben ze in de jaren '90 gerenoveerd en geïsoleerd tot ze er bij neervielen.
Wegens tegenvallende resultaten komen ze daar nu allemaal van terug in oude gebouwen. Hier een publicatie van Historic Schotland van 2011 ; 't Is zoveel als de isolatie-handdoek in de ring gooien : "The report also shows that houses – and traditional houses in particular – are ill‐served by the existing standards for thermal comfort and that there is a need for a new standard, or guideline, specifically for the indoor environment in houses (and other buildings with variable indoor environments)."
http://www.historic-scotland.gov.uk/tec ... aper14.pdf
En in Schotland moeten ze zich niet eens druk maken over het verlies aan inertie in de zomermaanden ...



G

[boriss]

Stof tot nadenken

@DJ - Ik had nog niet eerder gehoord van lichtleem. Ik heb net even snel gekeken, maar het is zeker de moeite waard om in overweging te nemen. Mocht ik uiteindelijk voor de binnenmuurs-damp-open-massa-isolatie gaan dan is dit wellicht een beter alternatief.

@Gandalf - De bouwplannen zijn zeker niet klaar. Wat wel klaar is, is de bouwvergunning, die eigenlijk geheel draait om waar er ramen in de muren gemaakt worden. Hoe dan ook er zijn een aantal zaken 'gegeven', zoals wat de woonlaag en wat de slaaplaag is, en dat isoleren van buitenaf haast onmogelijk is, door een serie van factoren. Als ik jouw documentatie lees en je goed beluister zeg je eigenlijk dat ik drie opties over heb:
1 - Heel dik (en dus ook kostbaar) isoleren tegen weinig resultaat.
2 - Niet isoleren en nog harder gaan stoken (gelukkig hebben we een redelijk stukje bos )
3 - Eventueel een soort spouw maken en daarvan de koude zijde isoleren? Deze optie snap ik niet helemaal. Al het houtwerk staat inprincipe los van de muur dus het zou moeten kunnen (ivp met vocht in hout) maar heb ivm ongedierte overlast wat veel mensen in de buurt met spuwmuren hebben, dit nooit serieus overwogen.
Al met al zou ik er bijna moedeloos van worden en terug gaan naar de glaswoldekens en electrische thermostaat van Nederland
Nee hoor, we gaan vrolijk door en blijf open staan voor suggesties.

[boriss]

Ik heb nog eens verder zitten denken over het maken van een spouw. Zou het geen idee zijn om de opbouw als volgt te doen:
- Granietenen buitenmuur (50cm)
- Lucht (2cm)
- Muur van kalk-hennep of lichtleem tussen houten staanders (7cm)
- Houtvezelplaat (4cm)
- Leemstuc

Ik zou dan nog een manier moeten vinden om een plaat, met de dikte van de spouw, achter de houten staanders te krijgen en deze weer omhoog te 'hijsen' wanneer de eerste X cm droog is, om daarna het proces te herhalen. Maar op zich heb ik daar wel een paar ideeën voor.
Wat denken jullie?

[deleted]

Eventueel een soort spouw maken en daarvan de koude zijde isoleren? Deze optie snap ik niet helemaal

Neen dat bedoelde ik niet.
Met compartimenteren bedoel ik dat je het huis in (2 of meer) zones indeelt met een verschillende temperatuur. De muur (of vloer) die dan tussen die twee zones staat kan probleemloos aan de koude zijde geïsoleerd worden.

Ik heb nog eens verder zitten denken over het maken van een spouw.

Dampopen binnenisolatie werkt als volgt:

Damp kan vrij door de isolatie migreren. Dit noemt dampdiffusie. Dit gaat altijd in de richting van een hoge dampdruk naar lage(re) dampdruk; Dampdruk hangt ook nauw samen met de temperatuur; In het stookseizoen wil dat zeggen dat de dampdiffusie van binnen naar buiten gaat.
Gewone lucht, ook met een gewone RV van bv50% migreert doorheen de isolatie en koelt geleidelijk af naarmate het dieper komt (waarmee de RV ook stijgt). Op een bepaald moment wordt de temperatuur bereikt waarbij het water in de lucht condenseert. Bij jou volle muur is dat wel zeker op de overgang tussen isolatie en de stenen muur; (vergelijk het met de condens op enkelglas)
Door de dauwpuntoverschrijding ontstaat dus water. Water gedraagt zich heel anders dan damp. Water heeft altijd de neiging om van vochtig richting 'droog' te bewegen (streeft overal naar een evenwicht eigenlijk) Capillair aktieve binnenisolatie (houtwol, kalk-hennep en lichtleem) hebben de eigenschap om snel en veel water te kunnen aanzuigen. Dit water kan dan aan het oppervlak terug verdampen. Aan het oppervlak kan water immers terug damp worden omdat deze stof hier ook weer naar een evenwicht streeft (water RV= 100% en de lucht in de kamer bv 50%)
Maw: de dampstroom gaat in het stookseizoen richting binnen-buiten en de capillaire waterstroom andersom. Dit continu en gelijktijdig.

Om nu geen problemen te krijgen met verzadiging tussen isolatie en muur is het belangrijk dat de capillaire werking (+verdamping aan het oppervlak) de dampdiffusie(+condensatie) kan bijhouden. Vandaar dat je best bepaalde diktes niet overschrijdt, anders zou er immers meer water condenseren per tijdseenheid dan er naar het oppervlak terug gevoerd kan worden en wordt alles kletsnat.

Ten tweede verklaart deze aktieve damp- en waterstromen ook waarom je de 'ideale lambdawaarden' die in de brochures(lambda in laboratoria= lambda-droog) staan niet zomaar mag toepassen op capillair aktieve binnenisolatie. Dit is ook waarom ik waarschuw voor al te optimistische verwachtingen.

Door de capillaire werking zal er ook een deel water naar de muur gaan. Dus ook de muur wordt licht vochtiger en verliest dus isolatiewaarde.
Dit is bijvoorbeeld net het omgekeerde van wat temperierung tracht te bereiken: door de muur licht op te warmen wordt hij droger, wordt het dauwpunt naar buiten gedrukt en gaat de bestaande muur dus (lichtjes) beter isoleren.
Een doorgedreven binnenisolateplaat van pavadentro heeft ook geprobeerd om die vernatting van de bestaande muur binnen de perken te houden door een ingebouwde damprem in de plaat (aan de achterkant, dus de muurzijde). de plaat noemt "pavadentro".

Als je het principe van de capillaire werking begrijpt, dan zie je ook in dat er geen spouw achter damp-open isolatie gelaten mag worden. In tegendeel: meeste fabrikanten vereisen zelfs dat de platen goed 'vol' verkleefd worden met een leem- of kalkpleister. Dit voor het goede contact met de muur waarop het water condenseert. Zonder dit contact zouden de capillairen immers het water niet terug kunnen aanzuigen naar het binnenoppervlak.

Voor platen moet dus ook de ondergrond mooi vlak zijn ...

Hetgeen ook alle binnenisolatie -fabrikanten zullen vermelden is het feit dat er geen bestaande vochtproblemen mogen zijn met de muren. Deze zullen na het plaatsen van binnenisolatie immers erger worden. In de kleine lettertjes lees je dan : regendoorslag, lekke goten, optrekkend vocht, zouten in de muren , ...
Dat laatste is ook iets om mee rekening te houden in jouw geval: In een stal zullen eeuwenlang koeien gestaan hebben. De muren zullen op gelijkvloers overal zouten bevatten.(ut het mest) Zout trekt
water aan en houdt het vast. binnenisolatie zal dit verergeren.


In jou geval zou ik sowieso gaan voor een oplossing naar aangepast gedrag en een aangepaste indeling. Zoals in mijn eerste post. (Vergeet de weggegooide inertie niet en het effect in de zomer ervan !!!)

Als je toch met die 'binnenisolatie' aan de gang wil zou ik opteren voor een beperkte opdikking met lichtleem en/of kalk-hennep.
Ik zou er een beetje meer comfort van verwachten door het uitschakelen van het 'koude-oppervlak'-effect, maar niet echt veel isolerend.
Wél verwacht ik er een beter binnenklimaat ontstaat op gebied van luchtvochtigheid. Je stenen muren kunnen immers bitterweinig vochtpieken opvangen (douche, koken, ...) Dat kan die opdikking een stuk beter. Ook dat is comfortwinst. Ook daardoor kan de luchttemperatuur misschien een graadje lager.

Gezien deze argumenten zou ik er geen prioriteit van maken. De onkosten steken in een betere dakisolatie, betere beglazing, een zuinigere verwarming zullen meer besparing opleveren en die muren kunnen achteraf nog altijd van een opdikking voorzien worden.

Gezien et principe van de 'Capillaire werking" is het misschien ook wijs om de opdikking van grofporig naar fijnporig te maken. Dit versterkt immers het aanzuigeffect en verhindert de migratie van water in de verkeerde richting (waterdruk in kleine poriën valt weg als ze in grotere komen, maar de druk en dus snelheid neemt toe van groot naar klein)
Ten tweede is het misschien ook raadzaam om de laag die het diepst tegen de muur staat en dus het meest en langst vochtig is van minerale samenstelling te kiezen. (meeste materialen van plantaardige oorsprong gaan composteren bij langdurige hoge vochtconcentraties)
Kalk heeft onmiskenbaar het voordeel dat het ook de zouten kan afvoeren.

Met wat zijn jouw stenen eigenlijk gemetseld ? Bij vrienden in de Corèze blijkt alles 'gemetseld' te zijn met zuivere leem zonder enig bindmiddel.
Zijn de voegen aan de buitenzijde ooit afgevoegd met cementmortel ?
G

[boriss]

Gandalf, bedankt voor wederom een uitvoerige uiteenzetting, het verduidelijkt zeker het verhaal. De optie van een spouw valt zeker af.
Ik zal even een paar extra details geven.

In een stal zullen eeuwenlang koeien gestaan hebben

Klopt, echter dat is in de verdieping eronder, die tover ik er zo bij even een oude tekening snel aangepast om de indeling duidelijk te maken:

De onderste verdieping, waar de koeien ooit (zo'n 20 jaar geleden) gestaan hebben zal geen isolatie krijgen.
Verder is het oppervlakte binnen 90m2.

In jou geval zou ik sowieso gaan voor een oplossing naar aangepast gedrag en een aangepaste indeling.

Dat is duidelijk. Maar zoals aangegeven is dat in dit geval geen optie.

Voor platen moet dus ook de ondergrond mooi vlak zijn

Dit zal redelijk onmogelijk worden. De muren hebben zich in de tijd 'gezet' en lopen niet recht, voor mij ook een reden om daar iets massiefs "in" te doen.

Gezien et principe van de 'Capillaire werking" is het misschien ook wijs om de opdikking van grofporig naar fijnporig te maken.

Zou je een voorbeeld van zo'n muur opbouw kunnen geven?

Ten tweede is het misschien ook raadzaam om de laag die het diepst tegen de muur staat en dus het meest en langst vochtig is van minerale samenstelling te kiezen.

Nog een keer het verzoek van een of meerder voorbeelden

Met wat zijn jouw stenen eigenlijk gemetseld ?

Binnenwerks is dit bijna allemaal inderdaad leem. Buitenwerks verschilt dit per zijde. Maar voornamelijk een kalk / zand / cement samenstelling. De noordzijde zijn wat oudere poreuze voegen, ik neem aan wel iets met kalk, maar precies weten doe ik het niet.
Ik ben benieuwd.

[deleted]

even een oude tekening snel aangepast om de indeling duidelijk te maken:

Goed van die koeien.
Als je de hele buitenschil wil beschouwen als 'te verwarmen', dan valt nu nog het meeste te winnen bij een goede dakisolatie. (En dat is buiten bovenop het gebinte... Op de panlatten of panlatten er afnemen. Ik weet het: dat had je zo ook niet gepland .... Maar het is wel de beste werkwijze: geen onderbrekingen/koudebruggen en historisch dakgebinte volledig (zichtbaar)in de beschermde/verwarmde schil. Moet trouwens ook niet meer kosten dan langs binnen: pannen kunnen opnieuw gebruikt worden. Ik zou dan niet op de isolatiedikte besparen en voor iets kiezen met een grote faseverschuiving.
Tweede meeste isolatiewinst is te halen bij kelderplafondisolatie. Daarna goed isolerend glas.
Ook kan het wijs zijn om na te denken over verwarming. Met de manier van verwarmen kunnen sommige risico's verkleind worden of aktief bestreden.


Als de slaapkamers in het stookseizoen niet mee verwarmd worden, kan je ook de vloer tussen gelijkvloers en slaapkamers van isolatie voorzien.

Zou je een voorbeeld van zo'n muur opbouw kunnen geven?

Grofporig naar fijnporig. Bijvoorbeeld latten op enkele cm van de muur plaatsen, rietmatten langs voor ertegen. De ruimte(10-tal cm) tussen muur en rietmatten opvullen met lichtleem (leem + houtschilfers of stro of miscanthushaksel, geëxpandeerden kleikorrels of perliet of ...enz wat je maar kan bedenken... ) of met kalk-perliet of kalk-geëxpandeerde kleikorrels ... enz
Dan goed laten drogen(maanden!) en vervolgens een fijner mengeling tegen het rietnet stuccen, goed aansluitend op het riet + vulling. (2-tal cm)
Dit kan leem met een fijne stro- of hennepmengsel zijn. Of een andere plant of fijne kurkkorrels bijvoorbeeld. Poriën zouden fijner moeten zijn dan de vorige laag.
Persoonlijk zou ik vanaf deze laag met kalkhennep werken.
Dan misschien nog een heel fijn (milimeters) eindlaagje pleisteren van vette kalk en fijn zand als je het heel glad wil krijgen.
Afwerken met een kalkverf als de fijne pleisterlaag nog nat is (Stucco)
Een andere mogelijkheid is om vanaf de rietmatten blijven met leem te werken. Per laag moet je dan ook steeds fijner leem, zand en isolatiemateriaal toevoegen.

Minerale samenstelling:

expanded clay, foamed glass,expanded lava, expanded perlite and pumice Zie voor een beschrijving van de voordelen het werk van Prof. Mnke: (p49 enz )
http://www.rivendellvillage.org/Building_With_Earth.pdf

Binnenwerks is dit bijna allemaal inderdaad leem. Buitenwerks verschilt dit per zijde. Maar voornamelijk een kalk / zand / cement samenstelling. De noordzijde zijn wat oudere poreuze voegen, ik neem aan wel iets met kalk, maar precies weten doe ik het niet.

Dampopen naar buiten toe is een zwaar voordeel, zeker met een vorm van binnenisolatie. De stenen zijn natuurlljk potdicht, maar de mortel (hier leem) maakt bij een natuurstenen muur al snel een groot percentage van het geheel uit (30 %). Hiervan kan dan ook nog enige dampopenheid van verwacht worden. Belangrijk is dan wel dat de voegen langs buiten niet gedicht worden met cementmortels. Leem of kalkmortels zijn OK. Maar vermijdt cement. (of verwijder die cementvoegen terug voor je isolatie plaatst)

G