Ecologieforum

Ik kreeg onderstaande vraag van Strobouw Nederland:

Beste mensen,
Hebben jullie ervaringen met rotting van vensterbanken die aan de buitenkant worden toegepast die gemaakt zijn van hout ???
In de bouw worden ze lekdorpels of onderslagen genoemd.
Ik hoor overigens ook graag positieve verhalen, dus waarbij er aan de buitenzijde houten onderslagen worden toegepast en die nog steeds in perfecte staat zijn.
Welke houtsoort is hierbij gebruikt ?
Ik kijk uit naar jullie reactie.

Met vriendelijke groet,

Michel Post

Ik snap het bericht niet helemaal, is de vraag wat voor houtsoort je kan gebruiken voor de vensterbank? (buitenkant). Inlands hout kan je kiezen voor eiken of robina, anders is meranti standaard. Dat stukje over lekdorpels of onderslagen snap ik ook niet, dat zijn compleet andere dingen.

De onderslagen van ons oude huis (1923) waren van eikenhout. De rest van het kozijn en raamwerk van grenen, voor het grootste deel kuis verrot in 1985 maar de onderslagen waren nog helemaal heel.

@Maarten, de vraag is of "vensterbanken" (lekdorpels) van hout aan de buitengevel lang mee gaan of niet. En zo ja/nee, van welk hout waren ze.

@Peter: was dat aan de zuidkant?

Pietje schreef:@Peter: was dat aan de zuidkant?

Nee, het west-zuidwesten, de natte kant met ook veel zon er op.

De levensduur zal mede afhangen van de hellingshoek. En van het omliggend materiaal. Als snel nat wordt (kleine overstek) en dat vocht langzaam afgeeft, heb je een kweekbak. Verstandiger lijkt me om te nemen wat hier ten lande in ons vochtige klimaat al eeuwen beproefd is: steen.

Groet,
DJ

Wij hebben ouderwetse blokkozijnen, allemaal in grenen, ook de onderdorpel. Deze kozijnen werden niet zomaar in elkaar gezet, welke kant van de boom aan welke kant van het kozijn kwam was goed over nagedacht, en ook hoe het hout uit de boom gezaagd werd was over nagedacht, iets waar je tegenwoordig niet veel meer over hoort. Als hout krimpt dan ziet het er ongeveer zo uit:

De zijde richting kern wordt uit elkaar getrokken en zal scheuren, de boskant zal dit juist niet doen, eerder samentrekken. Voor de onderdorpels werd (en wordt door een goede timmerman) de boskant aan de bovenkant geplaats, zo ook bij onze kozijnen. Deze zitten er zeker 25 jaar (toen was hier de laatste verbouwing ongeveer), maar ik gok veel langer. De bovenkant was ook afgeschuind om het water er af te laten lopen. Waar ik wel verbaasd over ben is dat we geen druiprand hebben, een inkeping aan de onderkant zodat druppels er afvallen. Het kan zijn dat een schilder dit opvalt, en hier rekening mee houdt, want er was wel een druiprand ontstaan van verf, vermoedelijk niet toevallig. Verder zijn de kozijnen alleen aan de buitenkant geverfd, alles wat steen raakt is kaal hout. Ter verduidelijking een schets: De stijlen van het kozijn zitten weer iets anders in elkaar, hierbij zit te kern weer aan de andere kant, die werd er uitgezaagd, en dat was dan de sponning voor het raam. De krimpvrij kant zit dan richting de steen, en richting buiten, de ergste scheuren komen dan binnen, en met een beetje pech net buiten het raam.
Ik ben zelf geen timmerman, ooit gesproken met een timmerman die zich heeft verdiept in vooroorlogse timmerkunde, maar zo heb ik het onthouden.
Steen is ook een oplossing, niet voor niets wordt de onderdorpel vaak in leigrijs geschilderd.

Maarten,
Zoals jij het tekent, scheurt het dan niet juist aan de buitenkant? Moet je het hout niet kwartiers zagen (dus zagen naar het hart toe)? Scheuren ontstaan zoals de zwarte lijnen.

Waarom willen ze geen stenen onderdorpel? Met een stukje opstaand steen. Dan het liefst ook naar buiten toe schuin gezaagd. Kan ook prima van beton (ook makkelijker te verbinden) . Kost niets, veel werk maar wel heel duurzaam.

Ja klopt, dat eerste plaatje was alleen om duidelijk te maken hoe hout reageert op drogen, in het 2e plaatje (schets van onze onderdorpel) zie je dat de jaarringen zo lopen dat er geen krimpscheuren komen aan de boven en voorkant.
Ook iets om over na te denken, ongeverfd hout schaven en/of schuren? Als je het nml niet schaaft of schuurt is het contact oppervlak veel groter en schijnt het hout veel makkelijker te drogen.
Kwa zagen is er weinig keuzen denk ik, weet niet of je van kwartiers gezaagd kan spreken. Je zaagt volgens mij de boom in 4en, maar van die delen zaag je geen planken meer, je hebt met een beetje boom gok ik maximaal 4 balken met wat reststukken, waar het raam wellicht weer uit gehaald kan worden.
Al deze informatie heb ik helaas nooit in boeken kunnen vinden, ik weet dat Harry Aalberts ( http://www.aalberts-hout.nl/ ) bezig is een boek te schrijven (of van plan is), de meeste 'low level' informatie over hout heb ik gehaald uit een paar gesprekken met deze man.

Hout is bijna altijd dosse gezaagd, kwartier gezaagd hout moet je echt zoeken.

Oud vakmanschap hield materiaalkennis in: houtsoort (bij ons vaak eiken voor delicate toepassingen ) , manier van zagen, manier van verbindingen maken , ...

Maar ook van het voorbehandelen van het hout: juiste tijdstip kappen, hout wateren, hout traag drogen.

Manier van toepassen: bv een correcte hellingshoek voor een vlotte afwatering.
Of: omgeven door een materiaal dat snel vocht kan wegnemen (leem in geval van vakwerkbouw, maar ook niet te veel/dik leem in ons nat klimaat)

Manier van onderhoud: geen dampdichte verfsystemen toepassen op het hout.
(meeste rotschade komt van -recente- dampdichte verfsystemen)


Vandaag de dag denkt men dit alles te kunnen vervangen door een potje met een chemisch produkt dat je er op smeert ...
Dergelijk vakmanschap is niet meer aanwezig (betaalbaar) in nieuwbouw. Bij monumentenzorg/restauratie vind je nog kennis/ambachtslui die je hiermee kunnen helpen. Al zal het een prijs hebben.

G

Ja, in nieuwbouw worden de kozijnen er door onderbetaalde werklui ingemept. Veel pur en weinig wol. Staan ze het spul in de regen te schilderen.
Restauratietimmermannen zijn heel duur en soms ook heel goed.

Toch is er ook nog wel een tussensoort. De kleine lokale timmerbedrijfjes daar worden soms nog met kwalitatief goed hout en vakkennis goede kozijnen op maat gemaakt. Het is vaak zoeken maar ze zijn er wel. Zo hebben we hier de gebroeders Balvert. Ze maken alles van stelen tot vlaggemasten tot trappen. Buiten enorme stapels netjes gestapeld hout. Beuken, eiken maar ook veel bijzondere soorten (bijvoorbeeld pokhout). Grote schuur met een grote kachel en enorm veel (zelf gemaakte of aangepaste) machines. Ze ruimen een keer per jaar op en dan kunnen ze niets meer vinden. Helaas is de ene broer overleden.

Je moet ze vinden, ze hebben vaak geen website....