Tim schreef:Ik snap niet waar je heen wilt G, als je vraag is: Als een oerinstinct het overneemt, is dat vrije keuze?
Wat neemt het oerinstinct over? Die stoot adrenaline? Dit is mi een reactie van het lichaam, welke het effect van je keuze versterkt. Bepaald de keuze niet. Sommigen rennen weg voor een beer, sommigen blijven staan. Nog weer anderen gaan de beer te lijf.
Tim,
Ik vroeg om jouw expleciete mening sinds die Youtube-link. Ik ben niet zo bekend met Robert Sapolsky, maar een korte diagonale lezing leert me dat hij op dezelfde golflengte zit als de Nederlandse Wetenschappers Swaab en Lamme. Dwz "vrije wil bestaat niet en hersenonderzoek bewijst dat".
Het 'probleem' met hun stelling is oa dat ze doorgaans het 'bewustzijn' gelijkstellen met 'vrije wil'
En dat ze een 'individu' verwarren met zijn orgaan: 'hersenen'.
Daar wilde ik al tegen van leer trekken.
Maar jij neemt die stellingen blijkbaar niet over.
Jij stelt je ook op het standpunt dat keuzes niet altijd door het 'bewustzijn' moeten genomen worden, maar dat er ook zoiets is als 'automatismen' die je misschien lang geleden al aangeleerd hebt. Maar die ook bij je 'vrije' keuze kunnen horen. Een mens weet wel dat hij grotendeels geautomatiseerd gedrag vertoont als hij met de wagen rijdt. Die automatismen aangestuurd door het brein (ooit via een leerproces van 'bewustzijn' naar 'onderbewustzijn' gebracht) maken onze keuze om met de auto te gaan rijden niet minder 'vrij'. De verantwoordelijkheid niet minder groot.
Met je keuzes tussen 'leem' en 'baksteen' geef je aan dat er ook een vrije keuze gemaakt kan worden uit een heel beperkt aantal mogelijkheden (de mogelijkheden zijn restrictief en erg gedetermineerd(door fysica), maar laten toch nog een 'vrije keuze' (waaruit je voorkeur blijkt))
Ook begrijp ik uit je reactie dat je het niet onmogelijk acht dat je een (genetische gedetermineerde) voorkeur zou hebben en toch de keuze daarvoor 'vrij' zou kunnen noemen juist omdat het je persoonlijke voorkeur uitdrukt.
De complexiteit van de menselijke 'vrije wil' is gedeeltelijk rationeel, gedeeltelijk ervaring,gedeeltelijk projectie naar de toekomst, gedeeltelijk nurture and nature, wellicht voor een gedeelte ook geautomatiseerd of 'onbewust'. En nog waarschijnlijker voortdurend dit alles allemaal tesamen. Maar daarom niet minder vrij.
Een en ander hangt natuurlijk wel af van hoe 'vrije wil' en 'vrije keuze' gedefinieerd wordt.
Dat doet het wel. Als je een jonge baby uit het door jou bedachte milieu zou halen en in bij jou op zou laten groeien, is de kans dat hij vervalt in het gedrag van zijn ouders of zijn omgeving zeer gering. Als je geen of beperkte keuzevrijheid wordt aangeleerd, hetzelfde voor wilsvrijheid, ga je dat ook niet of beperkt ontwikkelen. (uitzonderingen daargelaten). Kijk maar naar de ex west Russische staten, het duurt een paar generaties voordat ze het heft weer in eigen hand nemen. Ofwel: Weer zelf keuzes maken.
Dat is ook weer zo'n moeilijke.
Natuurlijk wil ik niet beweren dat zo'n opvoedingssituatie geen sporen zal nalaten.
Maar waar het me om gaat is dat een opvedingssituatie nooit zo eendimensionaal is. Geen twee alcoholisten zijn hetzelfde.(ze hebben ook nog andere positieve en negatieve eigenschappen) Geen enkel kind wordt een copy van z'n ouders. Zelfs geen twee kinderen in deze zelfde situatie zullen daar hetzelfde uit komen.
Neem daarentegen eens het 'ideale' rijke éénkindgezin dat zich geld nog moeite spaart voor de opvoeding en opleiding (zeer belangrijk in deze kringen!) voor hun oogappel. Volgens mij heeft de jeugd van zo'n 'familiester' veel weg van een micro-versie van de planeconomie van de West Russische staten. Toch hoor je die perceptie zelden. Van die 'hooggediplomeerden' verwacht toch ook niemand dezelfde volgzaamheid waar ze al een kwarteeuw in ondergedompeld zijn ?
En ook daar zullen geen twee identieke volwassenen uitstromen uit gelijkaardige 'ideale' beginsituaties'.
Mensen reageren nu eenmaal ook sterk op de projecties en verwachtingen van anderen.
Het zijn vaak juist geen oorzaak-gevolg reacties, maar sociale zelfwaarmakende verwachtingen.
Zie de theorie van Looking glass self ?
G